Gerze ilçesinde Merkez belediye ve 42 köy vardır. Gerze Belediyesi; 7 mahalleden oluşmaktadır. Coğrafi durumun olumsuzluğu nedeni ile köylerimizde dağınık bir yerleşim görülmekte olup 225 mahalle (mezra) mevcuttur.

Karadeniz ikliminin özelliği olan bol yağışlar nedeniyle zengin bir orman yapısına sahiptir. Sahilden yükseklere doğru uzanan çam, kayın, meşe, köknar, gürgen, dişbudak gibi ağaçlar bu zengin orman dokusunu oluşturmaktadır. Bunların dışında ormanlar, kızılcık, defne, fındık, böğürtlen, kocayemiş, ormangülü, bodur ardıç ve kavak ağaçlarının yanı sıra çeşitli otlarıyla bezenmiştir. Vadilerdeki çeşitli meyvelikler ve zeytinlik bitki örtüsünün ayrı bir yönünü oluşturmaktadır.

İlçede yaz ve kış aylarındaki sıcaklık ortalaması çok büyük fark yoktur. Kışın 7 C° dolayında olan sıcaklık ortalaması yazın 20 C° ye kadar yükselir. Yıllık sıcaklık ortalaması 14 C° dir. En sıcak ay temmuz, en soğuk ay ise şubat ayıdır. Yıllık yağış ortalaması 690 mm³ tür. Yağmurlar genellikle ilkbahar aylarında yoğun olmaktadır. Ortalama açık gün sayısı 47, ortalama kapalı gün sayısı 123, ortalama kar yağışlı gün sayısı 6.2, ortalama sisli gün sayısı 18.6, ortalama bulutlu gün sayısı 194.5' tir. Ortalama nem oranı % 79 olan ilçede deniz suyu sıcaklığı ise 14-15 C°'dir. Genellikle kış aylarında denizden karayel, gündoğusu ve poyraz, karadan da lodos rüzgarları eser.

Altunyayla gibi yaylaların yanı sıra Çakıroğlu Deresi, Sarımsak Çayı, Sarıyer Deresi de başlıca akarsularıdır. Çakıroğlu Ovası ve Dranaz Dağından doğan Çakıroğlu Çayının meydana getirdiği vadi de bulunmaktadır.

Kuzeyinde Karadeniz güneyinde Boyabat ve Durağan, doğusunda Dikmen batısında Sinop ile çevrili ilçenin yüzölçümü 594 km²'dir. İl merkezine denizden 13 mil karayolundan 39 km.'dir. Samsun iline 132 km. uzaklıkta olan Gerze'nin yükseklikleri 900 metreyi bulan Elma ve Köse Dağlarının yanı sıra Dede Dağı ve Hasan Dağı bulunmaktadır. Köyler, orman içi, orman kenarı, kıyılık ve ovalık olmak üzere üç yerleşim bölgesinde yer almaktadır. 71 köyü ve 1 bucağı bulunmakta iken Dikmen bucağı 20 Mayıs 1990 tarihinde kendisine 31 köy bağlanarak ilçe olmuştur. Gerze ilçesine bağlı bulunan 41 köy arazinin meyilli olması nedeniyle dağınık bir yerleşim yapısına sahiptir.